KİTAP OKUMAK

Kitap Okumanın Çocuk Gelişimine Etkileri

Kitap okumanın çocuğa faydası nedir?

  Çocuğun zihinsel, duygusal ve sosyal gelişiminde kitabın rolü çok büyüktür. Özellikle de çocuğunuz konuşmayı öğrenirken ona kitap okumak çok önemlidir. Bir çocuğun kitapla ilişkisi çocuk okumayı öğrenince başlamamalıdır. Zira çocuklarla kitapların ilişkileri bebeklik döneminde başlar. Anne ve babası kendisine masal okurken tanır çocuk kitabı. Daha sonra renkli ve resimli kitaplara yönelir çocuklar. Çocuğa kitap okumanın, çocuğun gelişimi için faydaları saymakla bitmeyecek kadar çoktur.   

Çocuğa kitap okumanın yararlarından bazıları :
• Dil gelişimini hızlandırır.
• Zihinsel gelişimi destekler.
• Gerçek dünyayı tanıtır.
• Anne-babayla sıcak bir ilişki gelişmesini destekler.
• Çocuğun hayal gücünü genişletir.
• Okuma becerisi ve yaşam boyu sürecek okuma sevgisinin temelini oluşturur.
• Kelime hazinesini geliştirdiği için çocuğun duygu ve düşüncelerini iyi ifade etmesine imkan sağlar.
• Sevme, anlama, saygılı olma, hediye etme ve paylaşma gibi birçok kavramları öğretir.
• Kitap okunurken, çocuk rahatlar ve hoş vakit geçirir.

• Kendisine kitap okunan çocuklar hem farklı cümle kurulumlarını tanımış, hem de görsel olarak birçok kez harfleri tanıma imkânına sahip olmuş olacakları için ilköğretime geçtikleri dönemde dilbilgisi öğreniminde diğer çocuklara oranla daha rahat olurlar.

• Çocuklar, kitap okumanın keyfine varırlar, böylece ileri yaşlarında kitap okumaya daha eğilimli olurlar. Yapılan araştırmalarda, araştırmacılar, kitap okumaya ne kadar erken başlanırsa o kadar etkili gelişimsel sonuçlar elde edileceğini vurguluyorlar.

Çocuklara küçük yaştan itibaren, hatta bebeklikten başlayarak kitap okumak, onların dil gelişimini ve öğrenme kabiliyetlerini olumlu etkiliyor. Okunanlardan hiçbir şey anlamasa bile bir bebeğe 6 aylıktan itibaren kitap okunmasının anne ile ilişkisinin gelişmesi, göz kontağının kurulması ve duygu paylaşımı açısından çok faydalı olduğu uzmanlar tarafından ortaya konuluyor.  Çocuk, annenin hikaye okurken çıkardığı farklı ses ve tiyatral mimiklerini görüp etkileniyor. Yaşı büyüdükçe kelime hazinesi genişliyor, duygu dünyası zenginleşiyor ve anlama kapasitesi artıyor.

Bu konuda uzman pedagog görüşleri şu şekildedir:

  6 aylık olana kadar bütün bebekler aynı sesleri çıkarır; ama bundan sonra 6 ay 1 yaş arasında kendi anadilinin seslerini öğrenmeye ve ayırt etmeye başlarlar. 6 aylık bir bebek okunan kitabı elbette anlamaz; ama anne ile ilişkisinin gelişmesi, göz kontağının kurulması ve duygu paylaşımı açısından çok olumlu etkileri vardır. Çocuk, annenin hikaye okurken çıkardığı farklı ses ve tiyatral mimiklerini görür ve etkilenir. İlk dönemde günde 1-2 dakika bazı resimler üzerinden anlatılabilir. Çocuk büyüdükçe seçilen kitaplar yaşına uygun olarak değiştirilmelidir. Çocuk anlamadığı kitaplardan sıkılacaktır. 2-3 yaşındaki çocuklara resimli küçük hikayeler farklı ses ve mimiklerle zenginleştirilerek okunabilir. Kitap okuma, daha çok adlandırmalı, hareketlendirmeli etkinlikler biçiminde gerçekleştirilmelidir.. Çocuğun okumayı öğrenmeden hikaye dinlemeye alışması, onun sosyalleşmesi, dil gelişimi, kendini ifade edebilmeyi öğrenmesi gibi olumlu kazanımlar sağlar. Yapılan çalışmalar, 6 aylıktan başlayarak her gün 1-2 dakikalık kitap okuma etkinliği ile bir çocuğun 1 yaşına geldiğinde 40 kelime ile konuşabildiğini göstermiştir. Çocukların kitaplara dokunması ve sayfalarını karıştırması bile önemlidir.

Çocukların yaş gruplarına göre hoşlandıkları kitaplar ise şöyledir;

2 Yaş: 2 yaşından itibaren çocuklar tamamı resimli kitapları ve kitap sayfalarını karıştırmayı seveceği için ona bu yaşlarda resimli kitaplar alabilirsiniz.

3-4 Yaş Grubu: Bu yaşlardaki çocuklar kendilerine resimli, öykü kitaplarının okunmasından hoşlanırlar. Özellikle neşeli ve komik kitapları çok severler. Bu yaşlarda kitap çocuğuz ve sizin aranızda bir sohbet unsuru olacaktır. Onunla resimler hakkında konuşabilir ve iletişim becerilerinin gelişmesine yardımcı olabilirsiniz.

6-9 Yaş Grubu: Bu gruptaki çocukların hayal gücü gelişmiştir ve güzel-çirkin, iyi-kötü kavramlarını yavaş yavaş düşünmeye başlarlar. Bu yaş grubundaki çocuklar, kısa ve bol resimli doğa-hayvan kitapları, kahramanlık-macera temalı dergiler ve peri masallarından hoşlanırlar.

10- 12 Yaş Grubu: Bu dönemde çocuklar gerçekleri fark ederler ve çevrelerinde yaşayamayacakları şeyleri bilmek isterler. Bu çağda çocuk gerçeklerden soyutlanıp macera dolu bir dünyaya girebildikleri Robinson ve Gulliver gibi serüven dolu kitapları okumaktan hoşlanırlar.

12 Yaş ve Üzeri: 12 yaşında çocuklar Türk ve Dünya Klasikleri ile tanışırlar. Bu yaştan sonra çocuklar okumaya devam ederler.

Pek çok anne baba çocuklarının kitap okuma alışkanlığı edinmesin isterler. Kitap okuma alışkanlığının çocuğun içinden gelmesini beklememek ve onu kitap okumaya teşvik etmesi gerekmektedir. Okuma alışkanlığı ailede ve okulda edinilir.

Çocuğa kitap seçerken dikkat edilecek konular:
• İri harflerle, renkli, sade resimle bezenmiş çocuk kitapları çocuğu harflerin şekillerine alıştırır, onları tanıma söyleme isteği uyandırır, düzgün cümle duymaya ve kullanmaya yöneltir.

• 3-6 yaş çocuğu için kitap seçerken, bunların çocukların ilgisini çekecek nitelikte olmasına dikkat etmelidir.

• 6 yaş çocuğu yatağa yattıktan sonra yarım saat kendisine kitap okunmasını veya kitaplara bakma fırsatı vermesini ister.

 • Kitabın resimleri sade ve gerçeğe yakın renk ve çizgilerle bezenmiş olmalı; büyükçe ve kalın harflerle yazılmalı; resmi bol, yazısı az ve kalın kağıda basılmış olmalıdır.

• Hikaye ve masalların konusu günlük yaşantı ve ilginç olaylardan seçilmeli; kısa ve anlamlı olmalı; anlatım şekli canlı fakat aşırı dramatik ve korkutuculuktan uzak tutulmalıdır.

Çocuklarınıza kitap okuma alışkanlığını kazandırmak için izleyebileceğiniz yollar şöyle sıralanabilir;

• Anne ve babasını kitap okurken görüp model alan çocuklar kitap okuma alışkanlığını daha kolay edinebilirler. Bir anne ya da baba olarak çocuğunuzun önünde kitap okuyarak örnek olmalısınız.

• Evinize günlük gazete ya da dergi almak ve çocuğunuzun önünde gazetenizi ya da derginizi okumak onu okumaya teşvik etmenize yardımcı olacaktır. Bununla birlikte gazete ve derginizdeki, çocukları ilgilendiren yazıları onlarla paylaşmalı ve onların dikkatini çekmelisiniz.

• Çocuklar uyumadan sizinle vakit geçirmek isterler. Yataklarındayken dikkatlerini sadece size yöneltmiş durumda olan çocuğunuza keyifli bir hikâye okuyarak onun okumanın tadına varmasını sağlayabilirsiniz. Önemli olan kitaptaki konuya çocuğunuzun ilgisini çekebilmektedir.

• Kitap okumak görev ya da zorunluluktan ziyade zevk alınan bir aktivite haline getirilmelidir. Çocuğunuza kitap okumaktan zevk aldığınızı belli etmelisiniz. Bunun için okuduğunuz bir kitaptaki olayları kendi aranızda canlandırabilirsiniz. Çocuğunuzun kitaptaki kahramanların rollerini paylaştırmasını sağlayıp olayları canlandırabilirsiniz.

• Kitaplardaki hikâyeleri resmetmek ya da resimlere bakarak hikâyeler yaratmak da çocuklarınıza ilginç gelebilir.

• Evde okuma ortamı yaratacak bir sessizlik olması ve kitaplarla dolu kitaplıklar da çocuğun okumayı sevmesine yardımcı olur. Hatta mümkünse kitaplıktan bir bölüm çocuğa ayrılabilir ya da ona özel kitapların olduğu yeni bir kitaplık oluşturulabilir.

• Çocukla aynı kitabı okuyup daha sonra tartışmak da kitaba olan ilgiyi pekiştirir. Tartışırken çocuklara; “Kitap sence neyi anlatıyor?”, “Kitapta senin için en etkileyici bölüm neresiydi?”, “Kitaptan çıkarılabilecek sonuç nedir?”, “En çok hangi karakteri sevdin?” ve “Kitabın sonu sence nasıl daha farklı bitebilirdi?” gibi sorular sorulabilir.

• Çocukla birlikte kitapçılarda vakit geçirilmesi, kitap alışverişleri yapılması, kitap fuarlarının gezilip son çıkan kitapların incelenmesi, yazarlarla küçük söyleşiler yapılması ve çocuğun adına kitap imzalatılması da çocuğun kitapla ve yazarla olan ilişkisinde önemli bir yer tutar.

• Çocuğu kütüphane üyesi yapmak ve hatta onunla kütüphaneye gitmek ve ödünç kitap almasını sağlamak kitapla ve kütüphaneyle olan bağının güçlenmesini sağlar.

• Kitap seçerken çocuğun gelişimine uygun içerik ve dilde yazılmış olmasına, nasihat verme kaygısı gitmemesine, sürükleyici ve eğlenceli kitaplar olmasına dikkat edilmelidir.

Yesilkösk Çocukevi